Met enige regelmaat krijg ik de vraag waarom we binnen de workshops van Bliss Your Body een onderscheid naar leeftijd maken en daarbij vooral voor een jonge doelgroep kiezen.
Meestal geef ik mensen individueel antwoord. Deze keer echter doe ik het anders. In onderstaande blog bespreek ik drie argumenten die de keuze ondersteunen om te stoppen met een onderscheid naar leeftijd.
Ik begin echter wel bij het begin, met hoe het überhaupt allemaal zo gekomen is.
Geen bewuste keuze
Veel wat ik mijn werk doe, is geen bewuste keuze. Het meeste ontstaat eigenlijk vanzelf. Neem alleen al het feit dat ik tantraworkshops geef. Dat is nooit een duidelijke wens of een plan geweest waar ik vervolgens hard aan ben gaan werken (nou ja, ik werk wel hard, maar niet om een plan uit te voeren).
Ook met de keuze voor een bepaalde leeftijdsgroep is het zo gegaan.
Boekje voor jongeren
Toen ik eind 2008 een aantal jaar aan tantra deed en (onder andere) de effecten ervan op mijn beleving van seks merkte, viel het me op dat er nog helemaal geen boeken bestonden voor jongeren over tantra en seksualiteit. En dat terwijl ik zelf zo’n boek in mijn puberteit maar al te graag had willen lezen.
Zo ontstond het idee om een boek voor jongeren en jong-volwassenen te schrijven. Natuurlijk wist ik dat tantra over veel meer ging dan alleen over seks, maar tegelijkertijd merkte ik ook de positieve invloed van tantra op dit gebied. Daarnaast vermoedde ik dat een boek over ‘tantra als spiritueel pad’ voor jongeren waarschijnlijk maar weinig kans zou maken, alleen al bij het vinden van een uitgever. Daarom werd het toch een boekje over seks, geschreven vanuit de visie van tantra.
‘Coole seks, relaxte liefde’ kwam in 2010 uit en bij de boekpresentatie gaf ik een laagdrempelige tantraworkshop. Ik was al jarenlang trainer dus de stap naar deze workshops was niet zo heel groot.
Naar aanleiding van deze workshop kwam ik vervolgens in contact met mensen van Eigenwijze. Dit was indertijd een organisatie voor jonge mensen, vooral twintigers, die hun eerste stappen op het spiritueel pad zetten. Het was een voorloper van wat nu bijvoorbeeld PLAY! en Eigentijdse Jongeren doen.
De eerste workshops
Niet veel later gaf ik voor een groep twintigers van Eigenwijze een workshop die aansloot bij mijn boek. De sfeer was bijzonder fris en levendig en ik vond het werken met deze jonge mensen zo fijn dat ik ook bij latere workshops voor deze doelgroep koos.
Na een aantal jaar bleek ik hiermee min of meer een eigen gat in de markt te hebben gecreëerd. Tot dan toe trokken de meeste tantra-organisaties namelijk vooral 45-plussers en voor veel jongeren verhoogde dat de drempel om de stap naar tantra te zetten. Mijn workshops bleken heel wat jonge mensen over de tantra-streep te trekken.
Wellicht was het trouwens óok zo dat ik me lange tijd nog niet klaar of ervaren genoeg voelde om met een oudere doelgroep te werken. Maar dat besef kwam pas onlangs.
Jong werd wel steeds wat ouder
Bliss Your Body richtte zich dus jarenlang alleen op jonge mensen, maar de precieze definitie van ‘jong’ bewoog wel door de jaren heen mee. Deelnemers werden immers zelf ouder, de langere en daarmee duurdere retreats trokken als vanzelf net wat oudere jongeren en ja, ik was zelf intussen de 40 ook al ruim gepasseerd. Dus zo ging ik tussen 2010 en 2020 qua doelgroep van ‘twintigers’ naar ‘twintigers en dertigers’ naar ’20 t/m 40 jaar’ en tot slot naar ’20/25 t/m 45 jaar’.
De afgelopen jaren heb ik ook af en toe workshops voor alle leeftijden gegeven. De realiteit was dan echter wel dat er toch vooral weer jonge mensen op af kwamen. Bliss Your Body stond immers in de markt vooral bekend als ‘voor jonge mensen’.
Drie argumenten om er mee te stoppen!
Genoeg over de historie. Zoals gezegd heb ik drie argumenten onderzocht die ik impliciet of expliciet de afgelopen jaren gehoord hebt om te stoppen met het indelen naar leeftijd.
#1 ‘Tantra gaat aan leeftijdsverschillen voorbij’
Tantra is een spiritueel pad waarbij je weer helemaal vanuit je bron, je kern, je ware zelf, je essence nature kunt gaan leven. Hierbij ga je je steeds minder identificeren met je persoonlijkheid, waardoor een aspect als leeftijd uiteindelijk vanzelf wegvalt.
Als een tantra-organisatie op basis van deze visie geen onderscheid naar leeftijd maakt, kan ik dat helemaal volgen. Tegelijkertijd zie ik dat de meeste mensen op dit pad ook nog altijd regelmatig (bijna altijd…) op het niveau van de bodymind leven. En dat is ook oké. Zolang we niet volledig ontwaakt en bevrijd (verlicht) zijn, is er nog (zeer) regelmatig de hechting aan bepaalde stukken van de persoonlijkheid. En zo kan het dat veel mensen het óok fijn vinden om met leeftijdsgenoten op te trekken, ook in een tantraworkshop.
Daarbij is het zo dat veel mensen pas in een latere fase gaan zien en voelen dat tantra een spiritueel pad is. Heel vaak is tantra voor beginners eerst een manier om uit het hoofd en in het lijf te komen en om nieuwe, verdiepende ervaringen in contact, intimiteit en seksualiteit op te doen. Het spirituele stuk wordt bij de meeste deelnemers pas later wakker gemaakt en bij mijzelf is dat al niet anders geweest. Tantra als spiritueel levenspad waarbij leeftijd er niet toe doet, is dus niet gelijk voor iedereen vanzelfsprekend.
#2 ‘Uitdagingen door leeftijdsverschillen zijn juist leerzaam en verdiepen je proces’
In mijn workshops doen deelnemers regelmatig intieme oefeningen met fysiek contact, overigens zonder dat er daarbij aan seks gedaan wordt. Hierbij kan het voor iemand van bijvoorbeeld 25 jaar uitdagend en intens zijn om zo’n meditatie samen te doen met iemand van bijvoorbeeld 60. Andersom kan de uitdaging net zo groot zijn.
Een dergelijk ongemak of weerstand hoeft geen enkele reden te zijn om voor aparte leeftijdsgroepen te kiezen. Immers, alles wat je tegenkomt in een ontmoeting kun je in tantra als onderdeel van je groeiproces gebruiken. Je mag al je angsten, verlangens en weerstanden onder ogen zien, inbrengen en ‘verteren’.
Toch weet ik niet of met name beginners in tantra gelijk al helemaal klaar zijn voor dit soort processen. Als je net met tantra start, zijn er zó veel dingen die je aandacht vragen. Denk maar aan: in een goede meditatiehouding zitten, je ademhaling volgen, in je lichaam zakken, een visualisatie volgen, omgaan met al die gedachten in je hoofd, je grenzen in de aanraking voelen en bewaken, dealen met een zenuwstelsel dat door alle spanning naar ‘rood’ of ‘blauw’ gaat, etc. Dan is het helemaal niet erg als het leeftijdsverschil niet óok nog een dingetje is.
Toch kan ik organisaties die deelnemers van alle leeftijden hebben en dit als tantrische meerwaarde zien zeker begrijpen. Het biedt immers boeiend materiaal voor het onderzoeken van bijvoorbeeld je overtuigingen over leeftijd, jeugd en ouderdom en van eventuele projecties (ouder/kind) en gedragspatronen die hier mee te maken hebben.
Wel is het in mijn ogen in zo’n diverse groep belangrijk om bewust aandacht te besteden aan het leeftijdsaspect, te checken in hoeverre dit een issue in de groep is en om desgewenst ruimte voor proceswerk te bieden. Doe je dit niet en doe je alsof er gewoon niets speelt, dan gaan dingen waarschijnlijk ondergronds spelen. In de tijd dat ik zelf veel trainingen volgde, moesten we bijvoorbeeld voor iedere meditatie gedurende één dansnummer een partner kiezen. Als iedereen (mezelf incluis) in essence nature had gezeten, hadden we gewoon altijd iemand gekozen die toevallig dichtbij stond. Persoonlijke voorkeur doet er dan immers niet toe en iedere ontmoeting is perfect zoals die is.
Maar zo ging het niet. Mensen kozen vrijwel altijd een partner die ze qua energie, uiterlijk en/of leeftijd prettig vonden, waarbij de jonge mensen duidelijk een streepje voor hadden op de oudere. Als begin dertiger had ik het makkelijk, ik heb in al die jaren geloof ik één afwijzing gehad. De oudere mannen en vrouwen bleven echter regelmatig over, zonder dat hier aandacht aan werd besteed.
Een enkele keer hoor ik trouwens dat juist een meditatie met een leeftijdsgenoot allerlei wensen, verwachtingen en teleurstellingen in de trant van ‘daten’ kan oproepen en dat een ontmoeting met een veel oudere of jongere persoon hierdoor meer ontspannen kan zijn. Dat kan dus ook.
Wat is echt het vaakst hoor, is dat de meeste jonge mensen het fijn vinden om met name hun eerste ontdekkingen in tantra samen met leeftijdsgenoten op te doen. De stap naar tantra is voor veel jonge mensen groot, maar een eigen leeftijdsgroep maakt ‘m beduidend kleiner. Hier kunnen we oordelen over hebben, maar ik begrijp het wel.
#3 ‘Een gemengde leeftijdsgroep biedt juist een rijkdom aan diversiteit’
In mijn pré-tantraleven gaf ik trainingen in de kinderopvang over het waarderen van diversiteit. Ik weet dus hoe rijk het ervaren van diversiteit kan zijn. Binnen tantra heb ik deze rijkdom op een andere manier gevoeld tijdens een internationaal tantrafestival in India, waar we eindelijk eens niet alleen maar met witte mensen waren, maar met mensen uit allerlei culturen. Dat vond ik heel bijzonder om mee te maken.
Ik kan me ook zeker voorstellen dat er mensen zijn die heel blij worden van een tantragroep met een grote diversiteit aan leeftijden. Zoveel mensen, zoveel levensfasen en van iedereen valt iets te leren!
Door alleen jonge mensen in een workshop samen te brengen, beperk ik inderdaad deze diversiteitsrijkdom. Tegelijkertijd weet ik dat deelnemers ook zonder grote leeftijdsverschillen al voldoende intense ervaringen opdoen en dat zeker beginners deze leeftijdsdiversiteit zelden of nooit missen. Een gemiste kans dus, maar in mijn ogen geen grote ramp.
Tijd voor verandering
Ondanks het feit dat ik heel goed begrijp dat de meeste organisaties niet voor een leeftijdsgrens kiezen en ze absoluut een punt hebben, ben ik zelf nog steeds blij met mijn jonge doelgroep.
Wel zijn er de afgelopen jaren zeker momenten geweest dat ik deze leeftijdsgroep wilde gaan loslaten. Bijvoorbeeld als ik weer eens een teleurgestelde reactie van een 50-plusser had ontvangen. Maar als ik dit idee dan aan mijn team voorlegde, waren de reacties nooit echt enthousiast. ‘Tuurlijk, je kunt uitbreiden naar álle leeftijden, Wen, maar blijf óok de jonge groep apart bedienen. Dat is de kleur van Bliss Your Body en daar mag je voor staan!’
Desalniettemin was het bereiken van de sara-mijlpaal 50 afgelopen jaar voor mij toch een mooi moment om definitief de knoop door te hakken.
Vanaf dit najaar zijn en blijven er nog altijd groepen in de categorie YOUNG (20-40/45 jaar). Wel zullen deze de komende jaren steeds vaker door (jongere) teamleden worden gegeven.
Daarnaast gaan er meer en meer groepen voor alle leeftijden komen. Hierbij zal ik tijdelijk nog de nadruk leggen op het feit dat juist 40-plussers welkom zijn. Mijn ervaring is namelijk dat als ik dat niet doe, er toch vooral weer jonge mensen komen (die Bliss al kennen) en dat oudere deelnemers blijven twijfelen of het voor hen bedoeld is. Zo gauw de 40-plussers massaal toestromen zal ik deze nadruk weglaten, gewoon spreken over ‘alle leeftijden’ en uiteindelijk zelfs dat weglaten.
Maar ík word dus toch buitengesloten?
Ondanks het uitbreiden van mijn doelgroep kan het nog steeds dat er 45-plussers zijn die zich afgewezen voelen omdat ze niet welkom zijn bij de YOUNG workshops. Als dit voor jou geldt, dan hoop ik dat je die gevoelens wilt onderzoeken. Waarin word je precies geraakt, is er een oudere/diepere pijn die geraakt wordt en hoe kun en wil je op een tantrische manier met deze gevoelens omgaan?
Daarnaast stelt de gedachte dat íedereen ooit een ‘oudere’ zal zijn je misschien gerust. Ieder van ons zal immers ooit óok de andere kant ervaren, net zoals ook ik intussen als 50-jarige deelnemer van workshops niet meer in dezelfde positie zit als in mijn jonge beginjaren in tantra.
That’s life.
De impact van leeftijd
De realiteit is dat we allemaal ouder worden en dat dat op bepaalde vlakken nu eenmaal consequenties heeft. Voor de nog niet geheel verlichte mens (waar ik zelf ook bij hoor) is leeftijd wel degelijk af en toe een issue.
Zoals eerder genoemd kan een groot leeftijdsverschil in tantra soms een zeker ongemak met zich meebrengen, vooral als er op een intieme manier gewerkt wordt met thema’s als sensualiteit, seksualiteit en seksuele energie. Wellicht werkt ons oerinstinct toch zo dat grote leeftijdsverschillen hier al snel minder passend bij voelen. De ene organisatie besteedt geen aandacht aan dit ongemak, een andere ziet het als een prachtige kans tot diep proceswerk en bij weer een andere organisatie speelt het niet omdat er een afgebakende leeftijdsgroep is of omdat een begeleider spontaan een bepaalde leeftijdsgroep aantrekt (ook dit komt voor).
In een gemengde groep is het overigens goed om oog te hebben voor een mogelijke onuitgesproken hiërarchie tussen jong en oud. Vaak lijkt jong hierbij boven oud te worden geprefereerd. Hier mag ik zelf ook hand in eigen boezem steken. Als jonge tantra-blom ging ik er namelijk vanuit dat iedere man mij wel als tantrapartner wilde en nam ik als deelnemer in workshops arrogant het recht om de oudere mensen niet of nauwelijks op te zoeken. Nu rest mij op dit vlak vooral bescheidenheid. Ik kan mezelf wel eeuwig jong voelen, de realiteit is dat een jongere persoon toch echt wel mijn fysieke leeftijd ziet. Dat iemand dan misschien niet door mijn buitenkant heen kijkt, is jammer maar niet meer dan dat.
Ik ga er dus intussen maar vanuit dat veel jongere mensen voor de intiemere meditaties liever met een jonger persoon samen gaan en ik voel me ook niet gepasseerd als iemand die qua leeftijd zowat mijn kind had kunnen zijn, niet met mij de intimiteit in wil. Bij een groot leeftijdsverschil zou ik zelf misschien ook even moeten voelen of het passend voelt. Uiteraard speelt dit niet altijd, soms ontmoet je iemand waarbij het leeftijdsverschil al vanaf de eerste minuut wegvalt en je een waanzinnige ervaring hebt. In India overkwam me dat een paar jaar geleden nog met een jonge Australische god :).
Tegelijkertijd kan het ook andersom zijn. Als oudere deelnemer in een groep met vooral jonge deelnemers mis je misschien een diepgang op basis van levenservaring. Mogelijk ook schiet je in de contacten eerder in een zorgende ouderrol waarbij je niet alle kanten van jezelf (zoals je wilde, seksuele kant) durft te laten zien. En dat terwijl je wellicht juist behoefte hebt aan een gelijkwaardig contact. Nogmaals, voor de een spelen dit soort dingen totaal niet, voor de ander wel.
Tot slot
Al met al is het leeftijdsaspect binnen de meeste tantra-organisaties geen (of een verborgen?) issue en vindt men mijn manier van werken wellicht maar een hoop onnodig gedoe. Dat is niet erg. Ik ben er trots op dat ik met Bliss Your Body intussen heel veel jonge mensen enthousiast heb gemaakt voor tantra én ik kijk er evenzeer naar uit om de komende jaren steeds meer 45-plussers in mijn workshops te ontmoeten.
Reacties
Je reactie is welkom, hieronder of per mail: wendy@blissyourbody.nl.
Wat een mooie blog. Eigenlijk herken ik wel wat van alles dat je benoemt (de “voor en nadelen”). Ik heb zelf ook buiten tantra in andere vormen van spiritueel werk ervaren dat er prachtige ontmoetingen ontstaan ongeacht leeftijdsverschil. Wel was en is het bij mij zo dat ik na een workshop, in het dagelijks leven, vooral op het niveau van de body mind leef (en vele andere die ik ontmoet heb ook).
Omdat ik aan het begin van mijn zoektocht vooral met veel oudere mensen in groepen zat en op het niveau van de body mind geen klik ervaarde integreerde wat ik in workshops ervaarde niet zo in mijn dagelijks leven. Het zag er uit als twee hele verschillende werelden, in de workshop en er buiten. Sinds ik tantra bij jou doe, en ook met leeftijdsgenoten ontmoetingen heb, ervaar ik dat er veel meer integratie plaats vind. Alsof iets in mij registreert: oh je mag zo dus met iedereen doen! Neem maar mee de wereld in.
De intensive heeft hier zeker ook aan bijgedragen, dus in hoe verre het alleen leeftijd is durf ik hier niet te zeggen.
Verder is het denk ik zo geweest dat het er om ging óók met jonge mensen te zijn en niet met alleen maar (veel) oudere.