Blog #33: Ik kan alles manifesteren! Of is de vrije wil toch een illusie?

Eind jaren 90 leefde ik negen maanden in de spirituele gemeenschap Findhorn in Schotland. De Amerikaanse Andrea met wie ik daar sinds de eerste dag optrok, noemde mij op een dag de ‘Queen of Manifestation’ en zou dat nog vaak herhalen.

Hoezo dat?

Tja, als ik verliefd was op een jongen en mijn focus op hem richtte, lukt het me om hem te veroveren (tja, those good all days als twintiger ). Als ik een kamer nodig had, visualiseerde ik iets en BAM, kamer gevonden. Toen Andrea en ik allebei naar een bepaald programma in Findhorn wilden doorstromen, leek dat eerst niet te lukken, maar na een korte meditatie BAM, toch gelukt. Het leek alsof ik in die tijd maar aan iets hoefde te denken en voilà, het gebeurde.

Ik kan alles manifesteren, toch?

We geloofden in die tijd in de kracht van positief denken, in intenties neerzetten en realiseren en in the law of attraction. We waren niet de enige en nog steeds zijn er genoeg mensen die hier bij zweren.

Maar hoe zit het eigenlijk met dat idee van ‘alles kunnen manifesteren wat je wilt’ en een daarmee samenhangend geloof in de vrije wil van de mens?

Als je kritisch naar de realiteit van alledag kijkt, moet je toch constateren dat voornemens vaak geen werkelijkheid worden. Denk maar eens aan 1 januari en het willen stoppen met roken, emo-vreten, facebookscrollen of pornokijken. Hoe vaak lukt dit nou daadwerkelijk, structureel? En waarom leeft niet iedereen altijd in geluk, terwijl dat waarschijnlijk toch wel de wens is van heel veel mensen?

Hebben we dan toch minder vrije wil dan we denken?

Bodymind en essence nature

Om beter te begrijpen hoe het nu precies met die vrije wil zit, kunnen we gebruik maken van het onderscheid dat in klassieke tantra gemaakt wordt tussen de bodymind en je ware zelf (essentie, essence nature, goddelijk bewustzijn…).

Met de bodymind worden al je gedachten en gevoelens bedoeld. Zolang je nog niet volledig ontwaakt en bevrijd bent, het proces waar het in tantra in wezen om gaat, is deze bodymind regelmatig tot vrijwel altijd actief. Je handelen gebeurt dan vooral of misschien wel alleen op basis van gedachten, verlangens en angsten. En die kies gedachten en gevoelens kies je niet, die ontstaan ‘gewoon’.

Het idee dat je verlangens en angsten niet bewust kunt kiezen, kunnen we vaak nog wel accepteren. Want: kan ik ervoor kiezen om wel of niet naar een pizza of naar een liefdevolle relatie te verlangen? Nee niet echt. Bij gedachten is dat echter best moeilijk. Het lijkt alsof ik er voor kan kiezen om te denken dat ik zo een kopje thee ga pakken en dat vervolgens ook doen. En toch geldt het net zo goed daarvoor. Ook alles wat je denkt of waar je in gelooft en op basis daarvan doet, is het resultaat van heel veel gebeurtenissen en invloeden door cultuur, gezin, vrienden, social media, tijdsgeest, religie, etc. Conditioneringen dus. Er is een interessante TED-talk waarin iemand laat zien dat de vraag of een persoon van laten we zeggen 41 jaar met een pistool in zijn/haar hand uiteindelijk wel of niet iemand vermoordt, geen simpele kwestie is van op dat moment zijn of haar vrije wil om het ‘wel’ of ‘niet’ te doen. Als de trekker inderdaad wordt overgehaald, is dat het resultaat van heel veel verschillende zaken, van de toestand van iemands hersenen op dat moment, tot aan de tijd in de baarmoeder 41 jaar geleden en misschien zelfs nog van daarvoor.

Het kan moeilijk zijn om te geloven dat je niet vrij bent in je handelen. Dat is mede omdat je er (onbewust) zo sterk vanuit gaat dat er een individuele ‘doener’ in je zit. ‘Ik ben toch Wendy die bepaalde dingen denkt en doet en ik kan toch gewoon kiezen wat ik denk of ga doen?’ Een hele logische gedachtegang vanuit een niet-ontwaakt perspectief. Als je A kiest, denk je dat je ook B had kunnen kiezen. Toch is daar geen enkel bewijs voor. Je schijnt simpelweg altijd de optie te kiezen die op dat moment de best beschikbare optie lijkt te zijn.

Betekent dit dan dat je volledig slachtoffer bent, dat je werkelijk niets in te brengen hebt en dat het er niet toe doet wat je doet?

Nee, het ligt subtieler dan dat.

Vrijheid in je essentie
Tantra stelt dat we in wezen niet onze bodymind zijn. Als de laagjes van de bodymind en de bijbehorende conditioneringen in ons spirituele proces langzaam worden afgepeld, herkennen we weer wat we werkelijk zijn: essence nature, met andere woorden: bewustzijn. Als we ons bewust worden van dit bewustzijn, dat wat er altijd is, gebeurt er iets bijzonders.

Als bewustzijn zich bewust wordt van zichzelf en je steeds meer rust in je essentie, wordt er een bepaalde kracht voelbaar. Noem het de flow van het leven waar je je als vanzelf aan overgeeft. In je essentie is er vrijheid en in die vrijheid manifesteer ‘jij’ wel degelijk het bestaan van moment tot moment, vanuit jouw perspectief. Ik heb het hier alleen niet over de JIJ die je mogelijk denkt te zijn, die optelsom van al je zelfbeelden. Ik heb het hier over JIJ in de zin van je diepste bron, je essentie, je ware zelf.

Steeds meer opties beschikbaar
Toch is het niet zo dat in je essentie een vrije wil ervaart in de zin van dat je het idee hebt dat je alsnog iets te kiezen hebt. Wel zul je steeds meer in het moment alle beschikbare opties voelen en automatische en intuïtief de ‘beste’ optie kiezen zonder dat je er bewust over na hoeft te denken. Hoe meer je jezelf ‘de-contitioneert’, hoe meer opties van handelen er voor je beschikbaar komen.

Zo kon je in het verleden als je getriggerd werd door iets of iemand, misschien alleen maar jezelf terugtrekken. Of boos worden. Door spiritual practice en steeds meer contact maken met je essentie, krijg je vanzelf meer toegang tot meer opties en meestal ook meer ‘effectieve’ opties. Je voelt bijvoorbeeld dat je bij een trigger de oefening van emotional digesting kunt doen. Dat je even kunt pauzeren en dieper ademhalen. Dat even sporten, dansen of je lichaam losschudden een optie is. Of dat je je inderdaad even kunt terugtrekken, maar daarna ook de verbinding weer kunt opzoeken. Steeds vaker kun je je ontspannen en je openen naar wat er is, in plaats van in weerstand te zijn.

Conclusie
Kortom.., zolang je acties in het leven vanuit de bodymind voorkomen, is vrije wil een illusie. Zonder dat je het doorhebt, gebeurt het grootse deel van (of al) je handelen op basis van conditioneringen.

Op het bewustzijnspad realiseer je je echter steeds meer dat de bodymind niet is wat je werkelijk bent, maar dat dat essence nature is. En hoe meer je dáarin rust, hoe meer ‘vrijheid’ er komt en hoe meer mogelijke manieren van handelen zich voor je openen.

Ik schrijf ‘vrijheid’ omdat het niet zo is dat er in essence nature alsnog een ‘IK’ blijkt te zitten die alles wél vrij kan bepalen. Die IK (in de zin van een individuele zelf) blijkt namelijk helemaal niet te bestaan. In je kern, in essence nature is er alleen bewustzijn, in de vorm van een unieke belichaming. Dat bewustzijn kan ‘Pratibhā’, je natuurlijke intuïtie die helemaal in line is met het universum, steeds gemakkelijker toelaten. Zo wordt het leven meer en meer ‘door jou heen’ geleefd. Jij hoeft het niet meer te doen maar het wordt gedaan. Alles wat gebeurt is per definitie wat het beste voor jou is en daarmee voor alles en in iedereen, aangezien op dit niveau alles met elkaar verbonden is.

Dit alles betekent dat in jouw leven een bepaalde vorm van bijvoorbeeld relatie of werk vanzelf zal ontstaan en dat je hier geen hoofdbrekens over hoeft te hebben of hard aan hoeft te werken. Het leven ontvouwt zich en vanuit je essentie is het niet meer dan natuurlijk dan dat je jezelf hier aan overgeeft. Dit wil overigens niet zeggen dat je in deze staat van zijn voortaan passief op de bank blijft zitten. Pratibhā stuurt je namelijk vanzelf op pad .

Inspiratiebron
Inspiratie voor deze blog komt van Christopher Hareesh Wallis en zijn ‘Near enemies’ blogs en webinars en dan vooral die over ‘You can choose how to respond’.