Laat ik het maar gewoon toegeven: de meeste tantra is behoorlijk ‘man-vrouw’-gericht. Op de plek waar ik 16 jaar geleden mijn tantra-vuurdoop had en vervolgens jarenlang vele retreats volgde, werden bijvoorbeeld alle duo-meditaties per definitie in een man-vrouwduo gedaan. Op andere plekken was het al niet veel anders.
Ook in mijn eigen workshops ging het vele jaren op deze manier. Ik wist als hetero-cisvrouw niet beter en ik kreeg ook geen tegengeluiden dat het anders moest of kon.
De laatste jaren is er echter meer aandacht gekomen voor zaken als inclusiviteit en genderneutraliteit. De roep om minder hetero-normatief te werken is sterker geworden en dit soort maatschappelijke ontwikkelingen zijn ook van invloed op tantra.
Zelf voel ik intussen meer dan voorheen een wens om hierin mee te (kunnen) bewegen. Tegelijkertijd merk ik dat ik ook nog wat terughoudend ben.
Deze blog is een eerste poging om dit vraagstuk nader te onderzoeken en ik vraag je om dit samen met mij te doen.
Wie gaat met wie?
In de tantraworkshops die ik geef, doen deelnemers allerlei soorten meditaties en oefeningen. Soms doen ze dat op zichzelf, soms in een groepje en soms in een tweetal. Hierbij beginnen deelnemers meestal op zichzelf maar is er na enige tijd de mogelijkheid om oogcontact met hun maatje te maken of om tot fysiek contact te komen. In de meeste gevallen is dit met kleren aan en sowieso gebeurt het zonder seksuele handelingen.
Lange tijd liet ik voor dit soort duo-meditaties altijd alleen maar man-vrouwkoppels vormen. Ik zorgde voor een balans in het aantal mannen en vrouwen en meestal kwam dat allemaal goed. Alleen als we door omstandigheden een teveel aan mannen hadden, hadden we een probleem. Hierover zo meer.
Intussen zijn de dingen wat veranderd. Zo laat ik in langere retreats soms juist bewust mannen met mannen en vrouwen met vrouwen werken en laat ik op steeds meer momenten ‘het toeval’ bepalen wie met wie een duo vormt. Deelnemers kunnen dan dus zowel met een man als met een vrouw uitkomen. In tantra kun je immers ontdekken dat je levensenergie in verbinding met íedereen kan stromen en dat dit niet gender-afhankelijk is. En hoe langer je in tantra bezig bent, hoe meer je naar de laag van non-dualiteit kunt gaan, waarbij de man-vrouwindeling er in feite niet meer toe doet.
Man-man is een ‘dingetje’…
Toch weet ik dat veel mensen dit anders ervaren en zeker als ze net met tantra beginnen. Vooral voor mannen lijkt het gender-verhaal een ‘dingetje’ te kunnen zijn.
Zo heb ik al vaak genoeg (de overwegend hetero-)mannen in mijn workshops horen zeggen dat ze het liefst een meditatie met een vrouw doen. Vrijwel alle mannen lijken ook met die verwachting naar een tantraworkshop te komen. Áls een man dan toch met een man uitkomt, dan kan dat voor een ervaren tantraman zeker ook oké zijn (en soms zelfs super waardevol), maar een veelgehoorde mannenuitspraak is toch dat ‘het met een man zelden/nooit zo gaat stromen als met een vrouw’.
Anders voor vrouwen
Bij vrouwen ligt dit meestal anders. Sommige vrouwen willen graag een meditatie of oefening met een man doen, maar er zijn ook genoeg vrouwen die dat juist extra spannend vinden en daarom net zo graag of zelfs liever met een vrouw uitkomen. En er zijn vrouwen voor wie het niet zoveel uitmaakt. Daar waar veel mannen bij voorkeur met een vrouw willen verbinden, maakt het vrouwen gemiddeld genomen minder uit. Dat wil trouwens niet zeggen dat vrouwen makkelijker zijn als het gaat om partnerkeuze. Bij een mannelijke partner zijn zij vaak een stuk kritischer (‘wil ik deze man in mijn nabijheid hebben?’) dan andersom.
Weerstand
Ik merk dat ik moeite heb met de selectieve voorkeur van mannen. Er komen gedachten in me op als: ‘Dus.. jij als man wil niet met een man verbinden maar van de vrouwen verwacht je wel dat zij openstaan voor connecten met een man?’ En: ‘Wat is er in hemelsnaam mis met het verbinden met een man?’
Naast een gevoel van irritatie, merk ik ook een vrees in mezelf op. En dit geldt vooral voor introductieworkshops met beginners. Ik ben bang dat wanneer ik daar de partnerkeuze helemaal willekeurig laat gebeuren en nieuwe mannelijke deelnemers hierbij met een man gaan uitkomen, zij teleurgesteld gaan zijn en nooit meer terugkomen.
Deze angst zorgt er voor dat ik in workshops voor beginners tot nu toe tóch kies voor het vormen van man-vrouwkoppels.
Man-vrouw is toch gewoon ideaal?
Jaren geleden zou ik trouwens geroepen hebben: ja maar, de combinatie van een man en een vrouw is energetisch toch ook het meest ideaal? Dat is toch de combinatie waarin de energie het makkelijkst gaat stromen? Een overtuiging die volgens mij de meeste hetero’s hebben..
Intussen heb ik echter al vaak genoeg een meditatie met een vrouw gedaan om te weten dat dat niet waar is. Ja, voor het aangaan van een seksuele relatie maakt gender voor het gros van de mensen wél wat uit. Maar dat is niet waar het in tantraworkshops over gaat. Een energetische verbinding kan vele kleuren hebben en of ‘het gaat stromen’ hangt vooral af van je eigen mate van openheid. Niet van het geslacht of de gender van de ander.
Tegelijkertijd kunnen de meeste beginnende mannen in tantra dit wellicht nog niet zien of ervaren. Vanuit hun eigen hetero-perspectief lijken zij te verwachten dat ze in een tantraworkshop vooral met vrouwen gaan verbinden. Ook zijn ze mogelijk nog erg zoekende als het gaat om de balans van mannelijke en vrouwelijke energie in zichzelf. Onveiligheid, angst voor homoseksuele gevoelens of gewoon niet gewend om andere mannen écht dichtbij te laten, dit zijn zo wat zaken waarvan ik me kan voorstellen dat ze meespelen.
Het is overigens niet zo dat vrouwen nou zo veel ‘verder’ hierin zijn, maar op intimiteit tussen vrouwen ligt in onze cultuur nu eenmaal veel minder een taboe.
Mijn vragen aan jou
Ik ben ontzettend benieuwd wat jij van dit alles vindt. Ook omdat ik merk dat deze thematiek voor mij nog best nieuw is. Ik ben opgegroeid in een hetero-normatieve omgeving en vanuit persoonlijke ervaring zou ik er niet snel aan gedacht hebben dat er méér is dan het geijkte ‘mannetje-vrouwtje’ perspectief. Dus ik zie vast nog allerlei percepties over het hoofd.
Allereerst ben ik benieuwd of mannen bovenstaande beschreven weerstand tegen een meditatie met een man herkennen. Wat zijn, als man, jouw overtuigingen over het energetisch en/of fysiek verbinden met een andere man? Wat zijn jouw persoonlijke ervaringen hiermee? Welke inzichten heb je hierover via tantra al opgedaan? Hebben mannen hier volgens jou iets ‘te doen’ en zo ja, wat dan? En is het haalbaar om dit al in een eerste kennismakingsworkshop van ze te vragen?
En vervolgens (een vraag voor iedereen): moet ik mijn angst voor kritiek van teleurgestelde deelnemers loslaten en het vanzelfsprekende werken in man-vrouw koppels laten gaan, óok gewoon al tijdens introductieworkshops? En als ik dat allemaal ga doen, moet ik dan misschien ook op andere manieren aandacht besteden aan gender en inclusiviteit? Moet ik verder ook het apart werken met mannen en vrouwen, zoals we in retreats regelmatig doen, opgeven of moet ik dat misschien op een andere manier vormgeven?
Of… vind jij juist dat ik moet blijven werken vanuit de traditionele ‘man-vrouw-indeling’ en het genderneutrale werken moet overlaten aan andere mensen die hier veel meer expert en ervaringsdeskundige in zijn dan ik?
Man, vrouw, non-binair, hetero, homo, bi, trans en iedere andere mogelijks levensvorm: hoe kijk jij hier tegenaan?
Hoi Wendy,
Goed dat je dit thema aan snijdt. Ik denk dat het voor de meeste mannen begint met het gevoel dat de maatschappelijke norm is dat mannen elkaar steunen door elkaar een klop op de schouder de geven, en elkaar advies geven. Ipv wat vrouwen doen, elkaar een knuffel geven. Vooral in het begin is iedereen zoekende, wat betekend dit voor mij, wat wil/doe ik hier. Ik kan me heel goed voorstellen dat voor vrouwen de keuze belangrijk is richting mannen, of ze zich veilig kunnen voelen, en er geen verkeerde intenties zijn vanuit mannen. En dat mannen die zacht gevoelige kant niet durven te laten zien naar andere mannen, omdat ze dat niet gewend zijn, maar ook het idee hebben dat dat niet geaccepteerd is. Ik kan me voorstellen dat het goed zou werken als je dit bij beginnende groepen bespreekt, en dat het oke is dat je niet met iedereen vanaf het begin de ruimte voelt om je voor de ander te openen, en dat het oke mag zijn. En dat je als het dan zo uitkomt dat je met iemand gekoppeld wordt waar je je niet zo makkelijk bij opent dat dat ook mag, en goed is om aan te geven. Dat alleen al geeft ruimte. Uiteindelijk zal er natuurlijk altijd wel iemand niet zijn voorkeurspersoon elke keer treffen.
Hoi Wendy, voor mij heeft het heel wat trainingen en workshops geduurd voordat ik het man man ding kon aankijken loslaten en ik bijvoorbeeld met een man kon dansen en dezelfde verbinding ervaren. Ik denk dat het in het begin wat veel gevraagd is van mannen. De cultuur, de religie, het zit er in gebrand of je er nu bewust van bent of niet. Ik geloof dat ik in het begin ook genoeg uit te zoeken had met hoe ik me verhoud tot vrouwen en ook de weerstand ervoer zoals je beschrijft. En nog steeds als het gemengd is heb ik een voorkeur om een oefening met een vrouw te doen hoewel er geen lading meer op zit als t andere uit komt. In een alleen mannen setting is het ook weer anders. Je moet er aan toe zijn om het aan te kijken en ik kan me voorstellen dat dit bij intro workshops voor veel mannen misschien nog niet zo is.
Wat nog bij me opkomt is dat in een gemengde setting de onderlinge veiligheid tussen mannen er nog per se is of niet zo ervaren wordt als wanneer je met alleen maar mannen bent. Er kan soms een soort oer ding van concurrentie aanwezig zijn als er dames bij zijn. Maar dat is misschien weer een ander soort weerstand als intimiteit met mannen. Meer een onveiligheid. Ook hier denk ik dat het scheelt als je net begint met tantra.
Leuk thema! Gr Fedor
Wat mooi dat je dit aandurft en het met ons wil bespreken.
Even kort:, bij beginners: hou t man-vrouw. Maar… je kan wel juist bewust een enkele man-man oefening doen en een vrouw-vrouw oefening. Niet toevallig, maar veilige setting en een duidelijke opdracht. Om het te leren. De mannen: “open leren staan/ toelaten” De vrouwen: oefenen met “nemen/niet zorgen voor de ander/voel dat je recht hebt op haar liefde”
( want als ik met een vrouw mediteer oogt het liefelijk, maar we zijn beiden heeeel erg aan het geven en zorgen voor elkaar)
Als leerkracht denk ik:
Benoem het in de groep, zodra je afwijkt van man-vrouw. Benoem de emotie, de maatschappelijke norm, maar nodig ze uit te onderzoeken wat ervoor nodig is om je veilig te voelen. Kortom: wees steeds duidelijk in wat jij wil, aanbiedt en welke escapes er zijn. Dan is het veilig.
Ehm… sorry, ben een beetje vaag en advies-geverig.
Ik bedoel, dat het maatschappelijk gewoon nog zo is, dat man-man te eng lijkt. Je als man open stellen voor een man is echt spannend en eng ( dan roept men “gay”) en dat is gewoon nog de huidige situatie. Aanvaarden, benoemen en vervolgens vanuit aanvaarding ( veiligheid) ieder mens voorzichtig bewust zijn grenzen opzoeken.
Maar ajb nooit ‘stoer’ en ‘ruimdenkend’ het aan het toeval over laten. Dat is niet veilig.
Maar jaaaa… super mooi dat je er van af wil wijken. Want het IS niet nodig om man-vrouw te doen. Veeele culturen zijn wel close tussen man-man. Het is tijd om te groeien. Let’s change the world. Carefully.
Het mannelijke is gemiddeld meer aanwezig in mannen en het vrouwelijke meer in vrouwen. Dat is ook zo in ons lijf en ons brein vastgelegd. Laat mannen man zijn en dwing hen niet om toe te geven aan de druk en hype vanuit de Amerikaanse en Scandinavische media over gender, feminisme etc. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig maar niet gelijk. Tegenwoordig wordt mannelijke energie bij mannen onderdrukt en bij vrouwen gestimuleerd. Man-vrouw polariteit is waar energie en plezier vandaan komen. Laten we als maatschappij de vrouwelijke energie in vrouwen meer waarderen, en geef mannen ruimte voor hun mannelijke energie. Dat is toch echt waar vrouwen zich tot aangetrokken voelen, al wordt dat met allerlei rationele verhalen tegenwoordig ontkend.
En ja, als Bliss your Body dit toch door zet dan kom ik echt niet meer.
Ik denk dat het heel waardevol is om ook man man oefeningen te doen. En als dat moeilijk is juist extra waardevol. De kunst is om dat er dan ook te mogen laten zijn en er mee te kunnen zijn. Als ik naar mezelf kijk hierin ken ik het dat ik met een andere man ook veel sensualiteit kan ervaren maar ook evengoed veel weerstand. Hangt ook maar net af van de click en het moment en de persoon. Wel interessant bij mezelf te onderzoeken is waar die weerstand dan over gaat…
Ik zou het fijn vinden als het wat meer gaat over de menselijke ervaring als over het specifiek vrouwelijke of mannelijke. Er is oneindig veel meer gelijk aan mannen en vrouwen dan er verschillen zijn.
PS toen ik begon met tantra was het voor mij niet perse anders dan met ervaring. Nu met ervaring weet ik hoe intiem en persoonlijk het kan voelen in een oefeningen. Dat maakt het ook juist nog spannender om met iemand te doen die niet mijn voorkeur zou zijn.
Hi Wendy, herkenbaar dilemma en ‘irritaties’ (of ego conditioneringen?). Ik heb er zeker ideeën over, en kan dan als man meteen lekker naar oplossingen schieten zoals “als jij het -zelfs onbenoemd- als een probleem ziet, voelen de deelnemers het ook als een probleem”.
Maar goed, het is ook maar net wat je wil beogen als docent, wat je je deelnemer wil laten ervaren, leren. We weten allemaal dat je het meeste leert (net) buiten je bubbel van het gewone en comfortabele, maar ook dat (zeker in tantra) leren en genieten elkaar mogen afwisselen. Soms wat confrontatie is prima.
Mooie observatie trouwens van de deelnemer die stelt dat het bij man-man niet zo stroomt als bij man-vrouw. Was voor mij juist een reden om in mijn eigen workshops die gender polariteit los te laten: we oefenen om te ervaren, leren. Om ook na de oefening in zelfreflectie te kunnen zijn met wat er gebeurde.
De westerse focus op neo-tantra met zijn sterk seksuele inslag helpt natuurlijk niet, seksuele energie is tussen mannen lastig, ook omdat mannen meer naar buiten gericht zijn (seks moet je geven, niet voelen – tweede chakra is niet voor niets vrouwelijk)
Essentiële vraag voor mij is wel: heeft het waarde (voor mij in mijn persoonlijke groeipad) om die maatschappelijke conditionering meer los te laten? Voor mij is het een volmondig JA. Ik ervaar grote winst in het oefenen met loslaten van die MV polariteit. Voelde ik dat als beginner ook zo? Nou nee, ik vond mediteren met een vrouw al doodeng…
Dank intussen voor al deze mooie en waardevolle reacties!