In deze blog-serie over Tantra & Consent ging deel 1 over de dimensie ‘dienen en aannemen’ (ook wel ‘geven en ontvangen’) uit het Wheel of Consent. In deel 2 ging het over de meer spannende dimensie ‘nemen en toestaan’.
In dit derde en laatste deel uit de serie zet ik wat kanttekeningen bij het model en leg ik uit hoe het in mijn ogen ook mogelijk is om voorbíj het Wheel te gaan.
Een model – niet het gewone leven
Allereerst is het goed om je te realiseren dat het Wheel of Consent (slechts) een model is. Het haalt bewust verschillende rollen (kwadranten) uit elkaar, zodat jij je in de bijbehorende oefeningen tijdelijk op één rol kunt focussen.
Dat is super leerzaam, maar het is niet het gewone leven.
The map is not the territory.
In het gewone leven wisselen de verschillende kwadranten/rollen elkaar – als het goed is – als vanzelf af. Soms doe je iets echt voor een ander, soms doet een ander iets helemaal voor jou. En in veel situaties is er tegelijkertijd, van beide kanten, sprake van zowel geven als ontvangen.
Een dergelijke balans is belangrijk en gezond, anders dreig je in een van de valkuilen terecht te komen.
Valkuilen
Ieder kwadrant heeft namelijk zo z’n eigen mogelijke valkuil.
Als je in je dagelijks leven…
– veel in ‘dienen/geven’ zit – dan loert bijvoorbeeld het gevaar van een burn-out;
– vaak in de rol van ‘nemen’ zit – dan is er grotere kans om dader van (seksueel) geweld te worden;
– altijd maar in ‘aannemen/ontvangen’ uithangt – dan word je mogelijk een verwend prins(sesje) dat steeds meer eisen gaat stellen;
– veel in de rol van ’toestaan’ zit – dan is er het risico om een ‘deurmat’ of zelfs slachtoffer van misbruik te worden.
Werken met het Wheel of Consent zorgt ervoor dat je je bewust(er) wordt van je gedrag, waardoor je mogelijk kunt voorkomen dat je in een valkuil terecht komt.
Hiervoor is het belangrijk dat je steeds weer checkt of er in een situatie werkelijk sprake is van consent. De valkuilen treden namelijk op als er (toch) geen sprake van consent blijkt te zijn.
Alles altijd binnen consent?
Hier komen we wel bij een kritische noot die we bij het werken met consent kunnen plaatsen.
Namelijk: moeten we er naar streven dat echt iedere ontmoeting binnen consent plaatsvindt?
Vanuit een menselijk perspectief zeg je hierop waarschijnlijk ja.
Toch komt het voor dat mensen – terugkijkend op een gebeurtenis uit hun leven – zeggen dat een bepaalde (ongelijke, oneerlijke) situatie niet fijn was om mee te maken, maar dat het uiteindelijk zeer leerzaam was en soms zelfs voor grootste veranderingen in een leven heeft gezorgd. Denk aan het meemaken van een burn-out waarbij iemand waarschijnlijk te lange tijd te veel gegeven heeft en daarna beter voor zichzelf gaat zorgen.
Een risico is dus dat consent wordt verheven tot iets waar we koste wat kost altijd naar dienen te streven, terwijl het soms ook leerzaam is als iets een tijdje schuurt.
Voorbij consent is mogelijk
Een ander punt van aandacht is de vraag of het Wheel of Consent de gehele werkelijkheid omvat of slechts een deel daarvan.
Toen de klassieke tantra in mijn leven kwam en tantra voor mij meer een spiritueel pad werd, ontdekte ik hierover iets nieuws.
Het Wheel of Consent is een behulpzaam model, maar het gaat uit van een bepaalde laag van de werkelijkheid; de (‘gewone’) laag van het leven waarin we onszelf als een persoonlijkheid en afgescheiden wezen ervaren met individuele wensen en grenzen.
Voor wie geen spiritueel pad bewandelt, is dit waarschijnlijk volkomen vanzelfsprekend: natuurlijk ben ik persoon X en niet persoon Y, heb ik bepaalde, individuele voorkeuren en afkeuren en is het heel goed om te leren om andere mensen binnen consent te ontmoeten.
En inderdaad, dit is allemaal heel goed om te doen. Noem het een gezonde vorm van zelfzorg en zorg voor anderen.
Maar er is meer. En als je een spiritueel pad bewandelt, dan weet je dat ook.
Als spirituele zoeker geloof je immers dat we in wezen níet de persoonlijkheid zijn die we denken te zijn. We gaan er vanuit dat we op de diepste laag allemaal hetzelfde bewustzijn (god, liefde, de Bron…) zijn en dus met alles en iedereen verbonden. Niet dat we dit altijd zo ervaren; het spirituele pad is voor de meeste mensen een lange weg van vallen en opstaan. Maar beetje bij beetje kan deze ‘zelfrealisatie’ of dit ‘rusten in non-duaal gewaarzijn’ er steeds vaker zijn.
Het is de vraag of je op deze laag nog hoeft te werken met het Wheel of Consent. Als alles één is, wat doen individuele wensen er dan nog toe? En als alles met alles verbonden is, waarom zou je dan nog je grenzen moeten aangeven? En wat betekent een grens in dat geval eigenlijk nog?
Het is allebei waar.
Mijn ervaring, als tantrabegeleider maar ook privé, is dat het heel goed en gezond is om eerst een tijd te werken met het Wheel of Consent. Je kunt dan ontdekken wat jouw wensen en grenzen als individu zoal zijn, wat de wensen en grenzen van anderen zijn en hoe onderlinge ontmoetingen binnen consent kunnen plaatsvinden. Deze gezonde zelfzorg geeft je een stevige basis in het leven. Ik noem het ook wel ons functioneel ego.
Vervolgens mag je je echter realiseren dat dit alles gebeurt op een bepaalde (persoonlijkheids-)laag die niet de gehele werkelijkheid is.
Als je je ik-identificatie steeds meer los laat, dan gaan al die individuele wensen en grenzen er minder toe doen. Je kunt nog steeds persoonlijke voor- en afkeuren hebben, maar de strijd om die te verdedigen neemt steeds meer af. Je houdt nog steeds van pizza maar als er maandenlang geen pizza op het menu staat, is dat ook oké. Je kunt nog steeds erg genieten van een aanraakoefening met een vrouw maar als je in een workshop meerdere keren met een man uitkomt, is dat ook oké. Je kunt nog steeds ervaren dat je bij een bepaalde persoon niet zo graag in de buurt bent, maar je beweegt gewoon (zonder allerlei gedoe in je hoofd) van die persoon weg als dat kan of stelt gewoon een grens als dat nodig is.
Kortom: je beweegt meer en meer mee met de flow van het leven zonder dat je met allerlei gedachten en gedoe in je hoofd ‘er tussen gaat staan’. Je kunt steeds meer zijn met wat er is en met wat er niet is.
De paradox is misschien wel: hoe minder ‘zelf’ er over blijft, hoe beter deze ‘zelf’ voor zich’zelf’ zorgt. Hierbij maak ik dus wel onderscheid tussen een functioneel zelf/ego, dat mag en zal blijven bestaan en een strategisch ego (aangeleerde patronen) waarmee je je uiteindelijk steeds minder hoeft te identificeren omdat het niet is wat je werkelijk bent.
Open space
De open space is voor mij de meest waardevol werkvorm waarbinnen je met deze laag van de werkelijkheid kunt spelen.
In een open space zijn we binnen de context van een tantra-event langere tijd met een groep mensen in één ruimte samen. Er zijn enkele grenzen (zoals bij ons: geen expliciete seksuele handelingen) maar verder is er geen opdracht, agenda of vooropgezet plan.
Mensen kunnen op zichzelf zijn, maar ook in oogcontact of fysiek contact met elkaar. Er wordt gezeten, gelegen, bewogen, gedanst, geknuffeld, gehuild, gelachen en nog een hoop meer.
Omdat er in principe geen woorden zijn, kun je in een open space niet steeds in gesprek gaan over je wensen en grenzen. Er wordt van je verwacht dat je steeds gemakkelijker intuïtief aanvoelt wat in een situatie passend is voor alle betrokkenen en/of dat je weg beweegt als iets niet oké voelt.
Een open space is daarom vooral bedoeld voor mensen die al geoefend hebben met het voelen en communiceren van hun wensen en grenzen en hier al enig zelfvertrouwen in hebben opgebouwd. Hierdoor kunnen ze steeds beter in ieder moment hun ja en nee voelen en volgen en ook kunnen zien of voelen hoe dit voor een ander is. Hoewel dit natuurlijk niet ‘perfect’ hoeft te gaan; het leerproces mag en zal altijd doorgaan!
Via een open space kun je leren om steeds meer in het hier en nu te zijn en de flow van het leven te volgen. Dat wil niet zeggen dat het verblijven in een open space altijd alleen maar fijn en ontspannen is. Je komt er van alles tegen, inclusief soms gevoelens van ongemak. Support is echter altijd, indien nodig, aanwezig.
Tot slot: een open space vraagt wel altijd enige voorbereidingstijd. De meeste mensen hebben tijd nodig om zich in een (nieuwe) groep veilig te voelen, te kunnen ontspannen, te verbinden met zichzelf en anderen en voorbij het niveau van de persoonlijkheid te zakken. Echter, als dat eenmaal gebeurd is, kan deze werkvorm een prachtige gelegenheid zijn om voorbij het Wheel of Consent te gaan.
Nieuwsgierig?
Nieuwsgierig naar het Wheel of Consent? Doe dan mee met onze cursus Touched by Touch van twee zaterdagen, op 20 september en 18 oktober 2025 in Utrecht
Nieuwsgierig naar een open space? Die is onder andere onderdeel van onze zomerretreat (20-24 augustus 2025) en van de Intensive Tantra Training.
Achtergrondinformatie
* Lees ook de andere blogs over de open space.
* Meer informatie over Wheel of Consent vind je op de website van Betty Martin.
* Je kunt ook deze podcastaflevering luisteren waarin je een samenvatting hoort van de gehele blogserie.
